Ηρακλειο Ιστορια
Το Ηράκλειο είναι η μεγαλύτερη πόλη της Κρήτης και ένα από τα σημαντικότερα αστικά κέντρα της Ελλάδας. Άρχισε να αναπτύσσεται μετά τον 9ο αι. μ.Χ., (κατά την αρχαιότητα, κέντρο της περιοχής ήταν η Κνωσός και μεταγενέστερα η Γόρτυνα), ενώ αργότερα κατακτήθηκε διαδοχικά από τους Άραβες, τους Ενετούς και τους Οθωμανούς, οι οποίοι της έδωσαν το ονόματα Χάνδακας και Candia. Κατά την διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, ήταν μία από τις Ολυμπιακές Πόλεις και φιλοξένησε αγώνες του τουρνουά ποδοσφαίρου.
Ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της πόλης είναι τα τείχη, που οριοθετούν τα όρια της «παλιάς πόλης». Οι πρώτες οχυρώσεις κατασκευάστηκαν αρχικά από τους Άραβες και τον 15οαι. ενισχύθηκαν από τους Ενετούς. Από τους επτά προμαχώνες σώζεται σήμερα ο προμαχώνας Μαρτινέγκο, όπου βρίσκεται ο τάφος του διάσημου συγγραφέα Ν. Καζαντζάκη, με θέα όλη την πόλη, ενώ από τις τέσσερις πύλες εισόδου στην πόλη σώζονται η Χα νιόπορτα (1570), με το χαρακτηριστικό ανάγλυφο φτερωτό λιοντάρι του Αγίου Μάρκου και η Καινούργια Πόρτα (1587) στη νότια πλευρά.
Στο παλιό (ενετικό) λιμάνι, δίπλα στις σύγχρονες εγκαταστάσεις, διατηρούνται οι θολωτοί ταρσανάδες, όπου στο Μεσαίωνα ναυπηγούνταν οι γαλέρες, ενώ στη δυτική πλευρά κυριαρχεί το επιβλητικό φρούριο Κούλε (16ου αι.).
Στο κέντρο της πόλης βρίσκονται πολλά μνημεία των μεσαιωνικών χρόνων, εποχή μεγάλης ακμής του Ηρακλείου. Ανηφορίζοντας από το λιμάνι την κεντρική οδό 25ης Αυγούστου, συναντάμε την πλατεία με το ναό του Αγίου Τίτου (κτίστηκε το 1872 στη θέση βυζαντινού ναού), ενώ δίπλα βρίσκεται η ενετική Λότζια (16ος αι.), ένα εντυπωσιακό βενετσιάνικο μέγαρο με στοές, που υπήρξε Λέσχη του Δούκα και των αξιωματούχων της Κρήτης, στολισμένη με γλυπτά οικόσημα, τρόπαια κ.α.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό του Ηρακλείου είναι οι βενετσιάνικες και τουρκικές κρήνες, που βρίσκονται διάσπαρτες στον ιστορικό ιστό της πόλης. Η γνωστότερη είναι η φημισμένη βενετσιάνικη κρήνη Μorozini ή Λιοντάρια (1628), που αποτελεί το σημείο αναφοράς για τους κατοίκους και τους επισκέπτες. Άλλες αξιόλογες βενετσιάνικες κρήνες είναι η κρήνη Bembo(1552-1554) στην πλατεία Κορνάρου, η κρήνη Sagredo (1602-1604), εντοιχισμένη στη βορειοδυτική γωνία της Λότζια και η κρήνη Priuli (1666), κοντά στο λιμάνι. Από τις τουρκικές κρήνες, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν η Φιλανθρωπική Κρήνη (1776), δίπλα στην κρήνη Bembo, που σήμερα χρησιμοποιείται ως καφενείο, η «Βρύση του Ιδομενέα» (πίσω από το Ιστορικό Μουσείο), η «Βρύση του Γενιτσάρ Αγά» (στην οδό Ικάρου) κ.α.
Από τους ναούς της πόλης ξεχωρίζει η Μητρόπολη του Αγίου Μηνά (πλατεία Αγίας Αικατερίνης), η οποία κτίστηκε στο διάστημα 1862-1895 και εντυπωσιάζει με το μέγεθος και τη θέση του. Δίπλα της βρίσκεται το παρεκκλήσι του Μικρού Αγίου Μηνά, ενώ βορειοανατολικά η εκκλησία της Αγίας Αικατερίνης (16ος αι.), που λειτουργεί ως μουσείο έργων της κρητικής αναγέννησης. Στην πλατεία Βενιζέλου, δεσπόζει ο ναός του Αγίου Μάρκου (13ος αι.), ενώ άλλες σημαντικές εκκλησίες της πόλης είναι η Μονή Αγ. Πέτρου και Παύλου, η Παναγία Ακρωτηριανή, η Παναγία των Σταυροφόρων κ.α.
Πρέπει οπωσδήποτε να επισκεφθείτε το Αρχαιολογικό Μουσείο, από τα σημαντικότερα μουσεία της Ελλάδας, καθώς συγκεντρώνει σχεδόν όλους τους μοναδικούς θησαυρούς του Μι νωικού Πολιτισμού από την Κνωσό, την Φαιστό, τα Μάλια και άλλες περιοχές, καθώς επίσης το Ιστορικό Μουσείο, το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας και το Ενυδρείο «Cretaquarium» (στην περιοχή Γούρνες).
Στην αγορά του Ηρακλείου, από τις πλουσιότερες της Μεσογείου, μπορείτε να βρείτε κάθε είδους σύγχρονα προϊόντα, αλλά και παραδοσιακά κρητικά είδη, όπως το φημισμένο λάδι, τη ρακή, το τοπικό κρασί, μέλι, βότανα κ.α. Ακόμα, σε μικρή απόσταση (στην περιοχή Χερσονήσου) λειτουργεί τα τελευταία χρόνια σύγχρονο γήπεδο γκολφ για αρχάριους και προχωρημένους παίκτες.
Κοντά στο Ηράκλειο
Πέντε χλμ. νότια του Ηρακλείου βρίσκεται η Κνωσός, ένας από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους της Ευρώπης. Η Κνωσός ήταν το σπουδαιότερο κέντρο του Μινωϊκού Πολιτισμού από το 1900 ως το 1400 π.Χ. Στην περιοχή βρισκόταν το μεγαλύτερο ανάκτορο της μινωϊκής Κρήτης που γνώρισε δύο αρχιτεκτονικές φάσεις και καταστράφηκε από το μεγάλο σεισμό της Σαντορίνης (1450 π.Χ.). Στο χώρο υπάρχουν τα ερείπια από το ανάκτορο του Μίνωα, τα σπίτια των αξιωματούχων και ιερέων, αλλά και των κατοίκων, καθώς και τα νεκροταφεία. Το ανάκτορο ήταν δαιδαλώδες οικοδομικό σύνολο, κτισμένο γύρω από μία κεντρική αυλή. Καταλάμβανε έκταση 22.000 τ.μ. και περιλάμβανε εκτός από τα βασιλικά διαμερίσματα, λατρευτικούς χώρους, θησαυροφυλάκια, εργαστήρια κι αποθήκες.
63 χλμ. νοτιοδυτικά του Ηρακλείου βρίσκονται τα ερείπια του ανακτόρου της Φαιστού, δεύτερου σε σπουδαιότητα ανα κτορικού κέντρου της Μινωικής Κρήτης, που κατοικούνταν από τη Νεολιθική εποχή. Η αρχι τεκτονική διάταξη του ανακτόρου είναι ίδια με της Κνωσού. Κι εδώ τα δωμάτια είναι διατεταγμένα γύρω από πλακόστρωτη αυλή. Εδώ, ο τοιχογραφικός διάκοσμος ήταν σχετικά φτωχός, όμως τα δάπεδα και οι τοίχοι είναι επενδυμένοι με πλάκες κατάλευκου γυψόλιθου. Το ανάκτορο καταλάμβανε έκταση, περίπου, 9.000 τ.μ.
Επίσης, κοντά στο παραθεριστικό κέντρο Μάλια (34 χλμ. ανατολικά του Ηρακλείου) οι ανασκαφές έφεραν στο φως ανάκτορο παρόμοιο με αυτά της Κνωσού και της Φαιστού. Στο φως ήλθαν επίσης συνοικίες της Μινωικής πόλης, που υπήρχε γύρω από το ανάκτορο και νεκροταφείο στη θέση Χρυσόλακκος. Το ανάκτορο αυτό καταλάμβανε έκταση περίπου 9.000 τ.μ.
Τέλος, 46 χλμ. νότια της πόλης βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος της Γόρτυνας, όπου υπάρχουν ευρήματα από τον 16ο αι. π.Χ. ως τον 2ο αι. μ.Χ.
Τα πρώτα ίχνη κατοίκησης στον νομό τοποθετούνται στη Νεολιθική Εποχή κυρίως στα νότια παράλια. Η σημαντικότερη ακμή του σημειώνεται στην περίοδο του Χαλκού. Είναι η εποχή του μινωικού πολιτισμού. Τότε χτίζονται τα πρώτα μεγάλα ανάκτορα της Κνωσού και της Φαιστού, γύρω από τα οποία δημιουργούνται οι πόλεις και ανθούν το εμπόριο και η ναυτιλία.
Τον 15ο αι. π. Χ. τα μινωικά κέντρα καταστράφηκαν από την έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας. Η δραστηριότητα συνεχίστηκε, με μια μικρή παρακμή όμως. Τον 11ο π. Χ. αι. εισέβαλαν Δωριείς, που αφομοιώθηκαν με τους αυτόχθονες κατοίκους. Μετά τον 6ο π. Χ. αι. η παρακμή είναι εμφανής και ο νομός δεν παρουσιάζει καμιά πολιτιστική άνθηση. Το 69 π. Χ. έγινε τμήμα της ρωμαϊκής επαρχίας, ενώ το 395 πέρασε στα χέρια των Βυζαντινών. Μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης παραχωρήθηκε στους Βενετούς. Όλος ο νομός εμφανίζει τότε μεγάλη οικονομική και πνευματική ανάπτυξη.
Το 1669 έπεσε στα χέρια των Τούρκων, που με την βαριά φορολογία και του διαρκείς εξευτελισμούς σε βάρος των χριστιανών επέβαλαν απάνθρωπες συνθήκες ζωής στους Κρητικούς. Η ώρα της ελευθερίας, ύστερα από πολύχρονους αγώνες και πλήθος επαναστάσεων, ήρθε το 1913, με επικεφαλής τον Ελευθέριο Βενιζέλο.